ch. 38
1.38.1
Collatia et quidquid citra Collatiam agri erat Sabinis
ademptum; Egerius—fratris hic filius erat regis—Collatiae
in praesidio relictus. deditosque Collatinos ita accipio
eamque deditionis formulam esse:
1.38.2rex interrogauit: 'estisne
uos legati oratoresque missi a populo Collatino ut uos
populumque Collatinum dederetis?'—'sumus.'—'estne
populus Collatinus in sua potestate?'—'est.'—'deditisne
uos populumque Collatinum, urbem, agros, aquam, terminos,
delubra, utensilia, diuina humanaque omnia, in meam
populique Romani dicionem?'—'dedimus.'—'at ego
recipio.'
1.38.3bello Sabino perfecto Tarquinius triumphans Romam
redit.
1.38.4inde Priscis Latinis bellum fecit; ubi nusquam ad
uniuersae rei dimicationem uentum est, ad singula oppida
circumferendo arma omne nomen Latinum domuit. Corniculum,
Ficulea uetus, Cameria, Crustumerium, Ameriola,
Medullia, Nomentum, haec de Priscis Latinis aut qui ad
Latinos defecerant, capta oppida.
1.38.5pax deinde est facta.
maiore inde animo pacis opera incohata quam quanta mole
gesserat bella, ut non quietior populus domi esset quam
militiae fuisset.
1.38.6nam et muro lapideo, cuius exordium
operis Sabino bello turbatum erat, urbem qua nondum
munierat cingere parat, et infima urbis loca circa forum
aliasque interiectas collibus conualles, quia ex planis locis
haud facile euehebant aquas, cloacis fastigio in Tiberim
ductis siccat,
1.38.7et aream ad aedem in Capitolio Iouis quam
uouerat bello Sabino, iam praesagiente animo futuram olim
amplitudinem loci, occupat fundamentis.
