ch. 12
2.12.1
obsidio erat nihilo minus et frumenti cum summa caritate
inopia, sedendoque expugnaturum se urbem spem Porsinna
habebat,
2.12.2cum C. Mucius, adulescens nobilis, cui indignum
uidebatur populum Romanum seruientem cum sub regibus
esset nullo bello nec ab hostibus ullis obsessum esse, liberum
eundem populum ab iisdem Etruscis obsideri quorum
2.12.3saepe exercitus fuderit,—itaque magno audacique aliquo facinore
eam indignitatem uindicandam ratus, primo sua sponte
penetrare in hostium castra constituit;
2.12.4dein metuens ne si
consulum iniussu et ignaris omnibus iret, forte deprehensus
a custodibus Romanis retraheretur ut transfuga, fortuna tum
urbis crimen adfirmante, senatum adit.
2.12.5'transire Tiberim'
inquit, 'patres, et intrare, si possim, castra hostium uolo, non
praedo nec populationum in uicem ultor; maius si di iuuant
in animo est facinus.' adprobant patres; abdito intra uestem
ferro proficiscitur.
2.12.6ubi eo uenit, in confertissima turba
prope regium tribunal constitit.
2.12.7ibi cum stipendium militibus
forte daretur et scriba cum rege sedens pari fere ornatu
multa ageret eum<que> milites uolgo adirent, timens sciscitari
uter Porsinna esset, ne ignorando regem semet ipse
aperiret quis esset, quo temere traxit fortuna facinus, scribam
pro rege obtruncat.
2.12.8uadentem inde qua per trepidam turbam
cruento mucrone sibi ipse fecerat uiam, cum concursu
ad clamorem facto comprehensum regii satellites retraxissent,
ante tribunal regis destitutus, tum quoque inter tantas fortunae
minas metuendus magis quam metuens,
2.12.9'Romanus
sum' inquit, 'ciuis; C. Mucium uocant. hostis hostem
occidere uolui, nec ad mortem minus animi est, quam fuit
ad caedem; et facere et pati fortia Romanum est.
2.12.10nec
unus in te ego hos animos gessi; longus post me ordo est
idem petentium decus. proinde in hoc discrimen, si iuuat,
accingere, ut in singulas horas capite dimices tuo, ferrum
hostemque in uestibulo habeas regiae. hoc tibi iuuentus
Romana indicimus bellum.
2.12.11nullam aciem, nullum proelium
timueris;
2.12.12uni tibi et cum singulis res erit.' cum rex simul
ira infensus periculoque conterritus circumdari ignes minitabundus
iuberet nisi expromeret propere quas insidiarum
sibi minas per ambages iaceret,
2.12.13'en tibi' inquit, 'ut sentias
quam uile corpus sit iis qui magnam gloriam uident'; dextramque
accenso ad sacrificium foculo inicit. quam cum
uelut alienato ab sensu torreret animo, prope attonitus
miraculo rex cum ab sede sua prosiluisset amouerique ab
altaribus iuuenem iussisset,
2.12.14'tu uero abi' inquit, 'in te
magis quam in me hostilia ausus. iuberem macte uirtute
esse, si pro mea patria ista uirtus staret; nunc iure belli
liberum te,
2.12.15intactum inuiolatumque hinc dimitto.' tunc
Mucius, quasi remunerans meritum, 'quando quidem' inquit,
'est apud te uirtuti honos, ut beneficio tuleris a me
quod minis nequisti, trecenti coniurauimus principes iuuentutis
Romanae ut in te hac uia grassaremur.
2.12.16mea prima
sors fuit; ceteri ut cuiusque ceciderit primi quoad te opportunum
fortuna dederit, suo quisque tempore aderunt.'
