ch. 60
3.60.1
consules rebus urbanis compositis fundatoque plebis
statu, in prouincias diuersi abiere. Ualerius aduersus coniunctos
iam in Algido exercitus Aequorum Uolscorumque
sustinuit consilio bellum;
3.60.2quod si extemplo rem fortunae
commisisset, haud scio an, qui tum animi ab decemuirorum
infelicibus auspiciis Romanis hostibusque erant, magno detrimento
certamen staturum fuerit.
3.60.3castris mille passuum ab
hoste positis copias continebat. hostes medium inter bina
castra spatium acie instructa complebant, prouocantibusque
ad proelium responsum Romanus nemo reddebat.
3.60.4tandem
fatigati stando ac nequiquam exspectando certamen Aequi
Uolscique, postquam concessum propemodum de uictoria
credebant, pars in Hernicos, pars in Latinos praedatum
abeunt; relinquitur magis castris praesidium quam satis
uirium ad certamen.
3.60.5quod ubi consul sensit, reddit inlatum
antea terrorem, instructaque acie ultro hostem lacessit.
3.60.6ubi illi, conscientia quid abesset uirium, detractauere
pugnam, creuit extemplo Romanis animus, et pro uictis habebant
pauentes intra uallum.
3.60.7cum per totum diem stetissent
intenti ad certamen, nocti cessere. et Romani quidem pleni
spei corpora curabant: haudquaquam pari hostes animo
nuntios passim trepidi ad reuocandos praedatores dimittunt.
3.60.8recurritur ex proximis locis: ulteriores non inuenti. ubi
inluxit, egreditur castris Romanus, uallum inuasurus ni copia
pugnae fieret. et postquam multa iam dies erat neque
mouebatur quicquam ab hoste, iubet signa inferri consul;
motaque acie, indignatio Aequos et Uolscos incessit, si
uictores exercitus uallum potius quam uirtus et arma tegerent.
igitur et ipsi efflagitatum ab ducibus signum pugnae accepere.
3.60.9iamque pars egressa portis erat deincepsque alii seruabant
ordinem, in suum quisque locum descendentes, cum consul
Romanus, priusquam totis uiribus fulta constaret hostium
acies, intulit signa;
3.60.10adortusque nec omnes dum eductos
nec, qui erant, satis explicatis ordinibus, prope fluctuantem
turbam trepidantium huc atque illuc circumspectantiumque
se ac suos, addito turbatis mentibus clamore atque impetu
inuadit.
3.60.11rettulere primo pedem hostes; deinde cum animos
collegissent et undique duces uictisne cessuri essent increparent,
restituitur pugna.
