1.27.11quo postquam fuga inclinauit, alii arma
foede iactantes in aquam caeci ruebant, alii dum cunctantur
in ripis inter fugae pugnaeque consilium oppressi. non alia
ante Romana pugna atrocior fuit.
ch. 28
1.28.1
tum Albanus exercitus, spectator certaminis, deductus in
campos. Mettius Tullo deuictos hostes gratulatur; contra
Tullus Mettium benigne adloquitur. quod bene uertat,
castra Albanos Romanis castris iungere iubet; sacrificium
lustrale in diem posterum parat.
1.28.2ubi inluxit, paratis omnibus
ut adsolet, uocari ad contionem utrumque exercitum
iubet. praecones ab extremo orsi primos exciuere Albanos.
hi nouitate etiam rei moti ut regem Romanum contionantem
audirent proximi constitere.
1.28.3ex composito armata circumdatur
Romana legio; centurionibus datum negotium erat ut
sine mora imperia exsequerentur.
1.28.4tum ita Tullus infit:
'Romani, si unquam ante alias ullo in bello fuit quod
primum dis immortalibus gratias ageretis, deinde uestrae
ipsorum uirtuti, hesternum id proelium fuit. dimicatum est
enim non magis cum hostibus quam, quae dimicatio maior
atque periculosior est, cum proditione ac perfidia sociorum.
1.28.5nam ne uos falsa opinio teneat, iniussu meo Albani subiere
ad montes, nec imperium illud meum sed consilium et
imperii simulatio fuit, ut nec uobis, ignorantibus deseri uos,
auerteretur a certamine animus, et hostibus, circumueniri
se ab tergo ratis, terror ac fuga iniceretur.
1.28.6nec ea culpa
quam arguo omnium Albanorum est: ducem secuti sunt, ut
et uos, si quo ego inde agmen declinare uoluissem, fecissetis.
Mettius ille est ductor itineris huius, Mettius idem huius
machinator belli, Mettius foederis Romani Albanique ruptor.
audeat deinde talia alius, nisi in hunc insigne iam documen
