ch. 30
1.30.1
Roma interim crescit Albae ruinis. duplicatur ciuium
numerus; Caelius additur urbi mons, et quo frequentius
habitaretur eam sedem Tullus regiae capit ibique habitauit.
1.30.2principes Albanorum in patres ut ea quoque pars rei publicae
cresceret legit, Iulios, Seruilios, Quinctios, Geganios, Curiatios,
Cloelios; templumque ordini ab se aucto curiam fecit
quae Hostilia usque ad patrum nostrorum aetatem appellata
est.
1.30.3et ut omnium ordinum uiribus aliquid ex nouo populo
adiceretur equitum decem turmas ex Albanis legit, legiones
et ueteres eodem supplemento expleuit et nouas scripsit.
1.30.4hac fiducia uirium Tullus Sabinis bellum indicit, genti ea
tempestate secundum Etruscos opulentissimae uiris armisque.
utrimque iniuriae factae ac res nequiquam erant repetitae.
1.30.5Tullus ad Feroniae fanum mercatu frequenti negotiatores
Romanos comprehensos querebatur, Sabini suos prius in
lucum confugisse ac Romae retentos. hae causae belli
ferebantur.
1.30.6Sabini haud parum memores et suarum uirium
partem Romae ab Tatio locatam et Romanam rem nuper
etiam adiectione populi Albani auctam, circumspicere et
ipsi externa auxilia.
1.30.7Etruria erat uicina, proximi Etruscorum
Ueientes. inde ob residuas bellorum iras maxime sollicitatis
ad defectionem animis uoluntarios traxere, et apud
uagos quosdam ex inopi plebe etiam merces ualuit: publico
auxilio nullo adiuti sunt ualuitque apud Ueientes—nam de
ceteris minus mirum est—pacta cum Romulo indutiarum
fides.
1.30.8cum bellum utrimque summa ope pararent uertique
in eo res uideretur utri prius arma inferrent, occupat Tullus
in agrum Sabinum transire.
1.30.9pugna atrox ad siluam Malitiosam
fuit, ubi et peditum quidem robore, ceterum equitatu
aucto nuper plurimum Romana acies ualuit.
1.30.10ab equitibus
repente inuectis turbati ordines sunt Sabinorum, nec pugna
deinde illis constare nec fuga explicari sine magna caede
potuit.
