Latin Texts & Translations

1.38.2rex interrogauit: 'estisne uos legati oratoresque missi a populo Collatino ut uos populumque Collatinum dederetis?'—'sumus.'—'estne populus Collatinus in sua potestate?'—'est.'—'deditisne uos populumque Collatinum, urbem, agros, aquam, terminos, delubra, utensilia, diuina humanaque omnia, in meam populique Romani dicionem?'—'dedimus.'—'at ego recipio.'

1.38.3bello Sabino perfecto Tarquinius triumphans Romam redit.

1.38.4inde Priscis Latinis bellum fecit; ubi nusquam ad uniuersae rei dimicationem uentum est, ad singula oppida circumferendo arma omne nomen Latinum domuit. Corniculum, Ficulea uetus, Cameria, Crustumerium, Ameriola, Medullia, Nomentum, haec de Priscis Latinis aut qui ad Latinos defecerant, capta oppida.

1.38.5pax deinde est facta. maiore inde animo pacis opera incohata quam quanta mole gesserat bella, ut non quietior populus domi esset quam militiae fuisset.

1.38.6nam et muro lapideo, cuius exordium operis Sabino bello turbatum erat, urbem qua nondum munierat cingere parat, et infima urbis loca circa forum aliasque interiectas collibus conualles, quia ex planis locis haud facile euehebant aquas, cloacis fastigio in Tiberim ductis siccat,

1.38.7et aream ad aedem in Capitolio Iouis quam uouerat bello Sabino, iam praesagiente animo futuram olim amplitudinem loci, occupat fundamentis.

ch. 39 1.39.1 eo tempore in regia prodigium uisu euentuque mirabile fuit. puero dormienti, cui Seruio Tullio fuit nomen, caput arsisse ferunt multorum in conspectu;