ch. 17
3.17.1
postquam arma poni et discedere homines ab stationibus
nuntiatum est, P. Ualerius, collega senatum retinente, se ex
curia proripit, inde in templum ad tribunos uenit.
3.17.2'quid
hoc rei est' inquit, 'tribuni? Appi Herdoni ductu et auspicio
rem publicam euersuri estis? tam felix uobis corrumpendis
fuit qui seruitia non commouit auctor? cum hostes
supra caput sint, discedi ab armis legesque ferri placet?'
inde ad multitudinem oratione uersa:
3.17.3'si uos urbis, Quirites,
si uestri nulla cura tangit, at uos ueremini deos uestros ab
hostibus captos. Iuppiter optimus maximus, Iuno regina et
Minerua, alii di deaeque obsidentur; castra seruorum publicos
uestros penates tenent; haec uobis forma sanae ciuitatis
uidetur?
3.17.4tantum hostium non solum intra muros est sed
in arce supra forum curiamque; comitia interim in foro sunt,
senatus in curia est; uelut cum otium superat, senator sententiam
dicit, alii Quirites suffragium ineunt.
3.17.5non quidquid
patrum plebisque est, consules, tribunos, deos hominesque
omnes armatos opem ferre, in Capitolium currere, liberare
ac pacare augustissimam illam domum Iouis optimi maximi
decuit?
3.17.6Romule pater, tu mentem tuam, qua quondam
arcem ab his iisdem Sabinis auro captam recepisti, da stirpi
tuae; iube hanc ingredi uiam, quam tu dux, quam tuus
ingressus exercitus est. primus en ego consul, quantum
mortalis deum possum,
3.17.7te ac tua uestigia sequar.' ultimum
orationis fuit, se arma capere, uocare omnes Quirites ad
arma; si qui impediat, iam se consularis imperii, iam tribuniciae
potestatis sacratarumque legum oblitum, quisquis ille
sit, ubicumque sit, in Capitolio, in foro, pro hoste habiturum.
3.17.8iuberent tribuni, quoniam in Appium Herdonium uetarent,
in P. Ualerium consulem sumi arma; ausurum se in tribunis,
quod princeps familiae suae ausus in regibus esset.
3.17.9uim
ultimam apparebat futuram spectaculoque seditionem Romanam
hostibus fore. nec lex tamen ferri nec ire in Capitolium
consul potuit; nox certamina coepta oppressit;
3.17.10tribuni cessere nocti, timentes consulum arma. amotis
inde seditionis auctoribus patres circumire plebem inserentesque
se in circulos sermones tempori aptos serere; admonere
ut uiderent in quod discrimen rem publicam adducerent.
3.17.11non inter patres ac plebem certamen esse, sed simul patres
plebemque, arcem urbis, templa deorum, penates publicos
priuatosque hostibus dedi.
3.17.12dum haec in foro sedandae
discordiae causa aguntur, consules interim, ne Sabini neue
Ueiens hostis moueretur, circa portas murosque discesserant.
