ch. 2
3.2.1
Q. Seruilius insequenti anno—is enim cum Sp. Postumio
consul fuit—in Aequos missus in Latino agro statiua habuit.
quies necessaria morbo implicitum exercitum tenuit.
3.2.2extractum in tertium annum bellum est Q. Fabio et T.
Quinctio consulibus. Fabio extra ordinem, quia is uictor
pacem Aequis dederat, ea prouincia data.
3.2.3qui haud dubia
spe profectus famam nominis sui pacaturam Aequos, legatos
in concilium gentis missos nuntiare iussit Q. Fabium consulem
dicere se ex Aequis pacem Romam tulisse, ab Roma
Aequis bellum adferre eadem dextera armata quam pacatam
illis antea dederat.
3.2.4quorum id perfidia et periurio fiat,
deos nunc testes esse, mox fore ultores. se tamen, utcumque
sit, etiam nunc paenitere sua sponte Aequos quam pati
hostilia malle.
3.2.5si paeniteat, tutum receptum ad expertam
clementiam fore: sin periurio gaudeant, dis magis iratis quam
hostibus gesturos bellum.
3.2.6haec dicta adeo nihil mouerunt
quemquam ut legati prope uiolati sint exercitusque in Algidum
aduersus Romanos missus.
3.2.7quae ubi Romam sunt
nuntiata, indignitas rei magis quam periculum consulem
alterum ab urbe exciuit. ita duo consulares exercitus ad
hostem accessere acie instructa ut confestim dimicarent.
3.2.8sed cum forte haud multum diei superesset, unus ab statione
hostium exclamat: 'ostentare hoc est, Romani, non
gerere bellum.
3.2.9in noctem imminentem aciem instruitis;
longiore luce ad id certamen quod instat nobis opus est.
crastino die oriente sole redite in aciem; erit copia pugnandi;
3.2.10ne timete.' his uocibus inritatus miles in diem
posterum in castra reducitur, longam uenire noctem ratus
quae moram certamini faceret. tum quidem corpora cibo
somnoque curant; ubi inluxit postero die, prior aliquanto
constitit Romana acies; tandem et Aequi processere.
3.2.11proelium
fuit utrimque uehemens, quod et Romanus ira odioque
pugnabat et Aequos conscientia contracti culpa periculi et
desperatio futurae sibi postea fidei ultima audere et experiri
cogebat.
3.2.12non tamen sustinuere aciem Romanam Aequi;
pulsique cum in fines suos se recepissent, nihilo inclinatioribus
ad pacem animis ferox multitudo increpare duces quod
in aciem, qua pugnandi arte Romanus excellat, commissa
res sit;
3.2.13Aequos populationibus incursionibusque meliores
esse et multas passim manus quam magnam molem unius
exercitus rectius bella gerere.
