ch. 14
9.14.1
per id tempus parantibus utrisque se ad proelium legati
Tarentini interueniunt, denuntiantes Samnitibus Romanisque
ut bellum omitterent: per utros stetisset quo minus discederetur
ab armis, aduersus eos se pro alteris pugnaturos.
9.14.2ea
legatione Papirius audita perinde ac motus dictis eorum cum
collega se communicaturum respondit; accitoque eo, cum
tempus omne in apparatu pugnae consumpsisset conlocutus
de re haud dubia, signum pugnae proposuit.
9.14.3agentibus
diuina humanaque, quae adsolent cum acie dimicandum
est, consulibus Tarentini legati occursare responsum exspectantes;
9.14.4quibus Papirius ait: 'auspicia secunda esse,
Tarentini, pullarius nuntiat; litatum praeterea est egregie;
auctoribus dis, ut uidetis, ad rem gerendam proficiscimur'.
9.14.5signa inde ferre iussit et copias eduxit uanissimam increpans
gentem, quae, suarum impotens rerum prae domesticis seditionibus
discordiisque, aliis modum pacis ac belli facere
aequum censeret.
9.14.6Samnites ex parte altera, cum omnem curam belli remisissent,
quia aut pacem uere cupiebant aut expediebat simulare
ut Tarentinos sibi conciliarent, cum instructos repente
ad pugnam Romanos conspexissent,
9.14.7uociferari se in auctoritate
Tarentinorum manere nec descendere in aciem nec
extra uallum arma ferre; deceptos potius quodcumque casus
ferat passuros quam ut spreuisse pacis auctores Tarentinos
uideantur.
9.14.8accipere se omen consules aiunt et eam precari
mentem hostibus ut ne uallum quidem defendant.
9.14.9ipsi
inter se partitis copiis succedunt hostium munimentis et
simul undique adorti, cum pars fossas explerent, pars uellerent
uallum atque in fossas proruerent, nec uirtus modo
insita sed ira etiam exulceratos ignominia stimularet animos,
castra inuasere;
9.14.10et pro se quisque non haec Furculas nec
Caudium nec saltus inuios esse, ubi errorem fraus superbe
uicisset, sed Romanam uirtutem, quam nec uallum nec fossae
arcerent, memorantes caedunt pariter resistentes fusosque,
inermes atque armatos,
9.14.11seruos liberos, puberes impubes,
homines iumentaque;
9.14.12nec ullum superfuisset animal, ni
consules receptui signum dedissent auidosque caedis milites
e castris hostium imperio ac minis expulissent.
9.14.13itaque apud
infensos ob interpellatam dulcedinem irae confestim oratio
habita est,
9.14.14ut doceretur miles minime cuiquam militum consules
odio in hostes cessisse aut cessuros; quin duces
sicut belli ita insatiabilis supplicii futuros fuisse, ni respectus
equitum sescentorum qui Luceriae obsides tenerentur
praepedisset animos,
9.14.15ne desperata uenia hostes caecos in
supplicia eorum ageret perdere prius quam perire optantes.
9.14.16laudare ea milites laetarique obuiam itum irae suae esse ac
fateri omnia patienda potius quam proderetur salus tot
principum Romanae iuuentutis.
