ch. 3
9.3.1
querentes magis
quam consultantes nox oppressit, cum pro ingenio quisque
fremerent, [alius] 'per obices uiarum,' alius, 'per aduersa
montium, per siluas, qua ferri arma poterunt, eamus;
9.3.2modo
ad hostem peruenire liceat quem per annos iam prope triginta
uincimus: omnia aequa et plana erunt Romano in
perfidum Samnitem pugnanti';
9.3.3alius: 'quo aut qua eamus?
num montes moliri sede sua paramus? dum haec imminebunt
iuga, qua tu ad hostem uenies? armati, inermes, fortes,
ignaui, pariter omnes capti atque uicti sumus; ne ferrum
quidem ad bene moriendum oblaturus est hostis; sedens
9.3.4bellum conficiet.' his in uicem sermonibus qua cibi qua
quietis immemor nox traducta est.
ne Samnitibus quidem consilium in tam laetis suppetebat
rebus; itaque uniuersi Herennium Pontium, patrem imperatoris,
per litteras consulendum censent.
9.3.5iam is grauis annis
non militaribus solum sed ciuilibus quoque abscesserat
muneribus; in corpore tamen adfecto uigebat uis animi
consiliique.
9.3.6is ubi accepit ad Furculas Caudinas inter
duos saltus clausos esse exercitus Romanos, consultus ab
nuntio filii censuit omnes inde quam primum inuiolatos
dimittendos.
9.3.7quae ubi spreta sententia est iterumque eodem
remeante nuntio consulebatur, censuit ad unum omnes
interficiendos.
9.3.8quae ubi tam discordia inter se uelut ex
ancipiti oraculo responsa data sunt, quamquam filius ipse in
primis iam animum quoque patris consenuisse in adfecto
corpore rebatur, tamen consensu omnium uictus est ut ipsum
in consilium acciret.
9.3.9nec grauatus senex plaustro in castra
dicitur aduectus uocatusque in consilium ita ferme locutus
esse, ut nihil sententiae suae mutaret, causas tantum adiceret:
9.3.10priore se consilio, quod optimum duceret, cum potentissimo
populo per ingens beneficium perpetuam firmare pacem
amicitiamque; altero consilio in multas aetates, quibus
amissis duobus exercitibus haud facile receptura uires Romana
res esset, bellum differre; tertium nullum consilium
esse.
9.3.11cum filius aliique principes percontando exsequerentur,
quid si media uia consilii caperetur, ut et dimitterentur
incolumes et leges iis iure belli uictis imponerentur,
9.3.12'ista
quidem sententia' inquit 'ea est, quae neque amicos parat
nec inimicos tollit. seruate modo quos ignominia inritaueritis;
ea est Romana gens, quae uicta quiescere nesciat.
9.3.13uiuet semper in pectoribus illorum quidquid istuc praesens
necessitas inusserit neque eos ante multiplices poenas expetitas
a uobis quiescere sinet.' neutra sententia accepta
Herennius domum e castris est auectus.
