Messalam habes. quibus igitur litteris tam accurate
scriptis adsequi possum, subtilius ut explicem quae gerantur
quaeque sint in re publica, quam tibi is exponet qui et
optime omnia novit et elegantissime expedire et deferre
ad te potest? cave enim existimes, Brute (quamquam non
necesse est ea me ad te quae tibi nota sunt scribere; sed
tamen tantam omnium laudum excellentiam non queo
silentio praeterire), cave putes probitate, constantia, cura,
studio rei publicae quicquam illi esse simile, ut eloquentia,
qua mirabiliter excellit, vix in eo locum ad laudandum
habere videatur; quamquam in hac ipsa sapientia plus
apparet; ita gravi iudicio multaque arte se exercuit in
verissimo genere dicendi. tanta autem industria est tantumque evigilat in studio ut non maxima ingenio, quod in
eo summum est, gratia habenda videatur.
sed provehor
-- --
amore. non enim id propositum est huic epistulae Messalam ut laudem, praesertim ad Brutum cui et virtus illius
non minus quam mihi nota est et haec ipsa studia quae
laudo notiora. quem cum a me dimittens graviter ferrem,
hoc levabar uno, quod ad te tamquam ad alterum me proficiscens et officio fungebatur et laudem maximam sequebatur. sed haec hactenus.
quid ego autem
secutus hoc bello sim in sententiis dicendis aperire non
ahenum puto.
post interitum Caesaris et vestras memorabilis Idus
Mart., Brute, quid ego praetermissum a vobis quantamque
impendere rei publicae tempestatem dixerim non es oblitus.
Magna pestis erat depulsa per vos, magna populi Romani
macula deleta, vobis vero parta divina gloria, sed instrumentum regni delatum ad Lepidum et Antonium; quorum
alter inconstantior, alter impurior, uterque pacem metuens,
immicus otio. his ardentibus perturbandae rei publicae
cupiditate quod opponi posset praesidium non habebamus;
-- --
erexerat enim se civitas in retinenda libertate consentiens,
huic habiti a me honores nulli quidem, Brute, nisi debiti,
nulli nisi necessarii. Vt enim primum libertatem revocare
coepimus, cum se nondum ne Decimi quidem Bruti divina
virtus ita commovisset ut iam id scire possemus, atque
omne praesidium esset in puero qui a cervicibus nostris
avertisset Antonium, quis honos ei non fuit decernendus?
quamquam ego illi tum verborum laudem tribui eamque
modicam, decrevi etiam imperium; quod quamquam videbatur illi aetati honorificum, tamen erat exercitum babenti
necessarium. quid enim est sine imperio exercitus?
-- --
statuam Philippus decrevit, celeritatem petitionis primo
Servius, post maiorem etiam Servilius. nihil tum nimium
videbatur.
accedebat ad benefici memoriam gratam ratio
illa quae etiam posteris esset salutaris. exstare enim volebam in crudelissimos hostis monimenta odi publici sempiterna. suspicor illud tibi minus probari quod a tuis
familiaribus, optimis illis quidem viris sed in re publica
rudibus, non probabatur, quod ut ovanti introire Caesari
liceret decreverim. ego autem (sed erro fortasse nec tamen
is sum ut mea me maxime delectent) nihil mihi videor
hoc bello sensisse prudentius. cur autem ita sit aperiendum
non est, ne magis videar providus fuisse quam gratus. hoc
ipsum nimium; qua re alia videamus. D. Bruto decrevi
honores, decrevi L. Planco. praeclara illa quidem ingenia
quae gloria invitantur, sed senatus etiam sapiens qui qua
quemque re putat, modo honesta, ad rem publicam iuvandam posse adduci hac utitur. at in Lepido reprehendimur; cui cum statuam in rostris statuissemus, idem
-- --
illam evertimus. nos illum honore studuimus a furore
revocare. vicit amentia levissimi hominis nostram prudentiam; nec tamen tantum in statuenda Lepidi statua factum
est mali quantum in evertenda boni.